Mức sống của người Đàng Trong thông qua sử liệu

Thử kiểm kê mức sống của người Đàng Trong qua sử liệu.

Chúng ta cùng xem thử triều đình Đàng Trong mỗi năm chi xài bao nhiêu tiền nhé!

“Phủ biên tạp lục” cho biết, mỗi năm triều đình Nam Hà chi tiêu khoảng từ 364.400 quan tới khoảng 369.400 quan, nếu thiếu khoảng 2-3 vạn thì lấy bạc bù vào. Trong đó, tiền chi cho quân lực (cả chưởng quản lẫn binh sĩ) là 260.000 quan, chi cho việc tế lễ của hai xứ Thuận – Quảng là 1.400 quan, chưa kể lễ tiết yến ẩm, thưởng lạo, tôn tạo công trình. So với tiền thu vào khoảng từ 338.100 quan tới 423.300 quan, vàng thu vào trên dưới 85 hốt, bạc tốt 24-29 hốt, bạc lá 224-228 hốt, bạc con gà khoảng 10.000 đồng ; có năm bạc tốt thu đến 251 hốt, bạc lá 223 hốt. Trong ba năm gần đó, đúc tiền kẽm khoảng 72.396 quan. Như vậy, số tiền chi cho triều đình khoảng chừng 100.000 quan. Mỗi hốt vàng luyện được 9 vạn lá, triều đình dùng để sắm trang sức, có năm ngốn đến 45 hốt, trong khi giá vàng mỗi hốt là 180 quan.

Trước chiến tranh, giá gạo 10 thưng (đủ ăn một tháng) chỉ có 3 tiền, giá một con trâu không quá 10 quan, một con voi giá khoảng 2 hốt bạc. Cau 3 quan 1 tạ, tiêu 12 quan/tạ, các loại thảo mộc trên dưới 10 quan, tê giác 500 quan, yến sào 50 quan, vi cá 40 quan, tôm khô 6 quan, đồi mồi 180 quan, kỳ nam 120 quan/lạng, tơ lụa 3 quan 5 tiền/tấm. Thuế tàu Chiết Giang, Quảng Đông là 3000 quan đến và 300 quan về, tàu Ma Cao (thực ra là Hà Lan), Nhật Bản là 4000 quan đến và 400 quan về, Phi Luật Tân và Xiêm La 2000-200, Đông Ấn Hà Lan (Indonesia) 500-50, Hà Tiên 300-30.

Từ bảng giá này có thể thấy… khoảng cách của xa xỉ phẩm với nhu yếu phẩm. Gạo cho 1 người ăn 1 năm chỉ khoảng gần 4 quan, ngang giá 1 tấm lụa. Đấy là do giá gạo ở Đàng Trong rẻ như cho, “tiền như đất bạc như bùn” nên không thể (và không nên) đem so sánh với nơi khác. Nhưng mà nhìn lại quân số xứ này ước khoảng 2-3 vạn người, trung bình mỗi người cao nhất khoảng 12-13 quan, thấp thì mỗi người 7-8 quan. Kể ra cũng chỉ trên mức sống trung bình tí thôi.