Thông điệp từ những chiếc bật lửa Zippo, vật bất ly thân của lính Mỹ
Hàng chục năm sau cuộc chiến, nhiều thế hệ người Mỹ vẫn đặt câu hỏi “chúng ta đã làm gì ở Việt Nam? Để đạt được cái gì?”. Điều đó được thể hiện rất rõ trên những chiếc bật lửa Zippo – vật bất ly thân của lính Mỹ tại Việt Nam.
Những chiếc bật lửa Zippo nhỏ bé là một trong những vật dụng phổ biến, trở thành một thứ văn hóa tiêu biểu cho nước Mỹ. Trong chiến tranh Việt Nam, chúng là thứ vật dụng cá nhân tiêu chuẩn của mọi lính Mỹ.
Chán chường với những ngày tháng chôn vùi tuổi trẻ trong cuộc chiến vô nghĩa, nhiều lính Mỹ đã dồn tâm trạng của mình lên chiếc bật lửa zippo, bằng những nét khắc đa dạng, từ mộc mạc đến phức tạp. Sau cuộc chiến, chúng trở thành một dòng bật lửa riêng, được người sưu tầm trên toàn Thế giới săn lùng.
Hình khắc trên bật lửa Zippo của lính Mỹ tại Việt Nam rất đa dạng, có thể chỉ đơn giản là những hình ảnh kỷ niệm rất đẹp như thế này…
…hay với bản đồ chi tiết của dải đất hình chữ S, với đầy đủ địa danh hành chính…
…Đầy đủ các chiến trường từng đóng quân, chiến đấu, với lời nhắn gửi “Chiến tranh là địa ngục”
Cuộc chiến Việt Nam gây chia rẽ sâu sắc trong nội bộ nước Mỹ. Bức tranh về cuộc chiến với người lính Mỹ khi sang tới Việt Nam khác rất nhiều so với những gì họ được tuyên truyền trước khi lên đường. Như thông điệp của người lính này: “Đừng nói với tôi về Việt Nam bởi tôi đã đến đó”
Mệt mỏi, chán chường có lẽ là thứ tâm trạng phổ biến nhất của lính Mỹ tại Việt Nam: “Nếu có một đồng ruộng ở Việt Nam và một ngôi nhà ở địa ngục, tôi sẽ bán cánh đồng và về địa ngục sống”
Chiến trường Việt Nam khác xa những gì lính Mỹ tưởng tượng. Phần đông trong số họ nhận thức được rõ mình đã phí hoài những năm tháng tuổi trẻ mà chẳng vì cái gì cả: “lúc nào cũng cơ bắp hoặc lúc nào cũng ‘phê’, tôi đã đi được một năm rồi, tôi sắp về nhà”
“Ngày là chiến binh, đêm là người tình, say xỉn do chọn lựa, đi lính thủy quân lục chiến là một sai lầm”
“Chiến tranh là địa ngục, nhưng thực chiến mới là khủng khiếp”
“Chúng ta là những kẻ không ý chí, được huấn luyện bởi những kẻ không trình độ, làm những việc không tưởng cho những kẻ vô ơn”
“Trong đời, chúng ta thường xuyên phải làm điều mà mình không thích”
“Sống vui lên! Đằng nào mà chúng ta chả xuống địa ngục với nhau hết”, một người lính đóng quân tại Cam Ranh tự động viên mình
“Điều duy nhất tôi thu lại được sau khi giết một con người là cảm giác súng giật”
Người lính này chọn hòa bình nhưng sau cùng lại tới Việt Nam tham chiến, để rồi tự đặt cho mình câu hỏi: “sao lại là tôi?”
“Tôi yêu cái quân đội này nhưng họ thì lại thích ‘chơi khăm’ tôi”
Một chiếc Zippo với thông điệp man rợ: “tao đã giết 35 thằng”
“Không có gì ngọt ngào hơn mùi na-pam cháy”
“Khi mà sức mạnh của tình người lớn hơn tình yêu với quyền lực, thế giới sẽ biết đến hòa bình”
Tình trạng phân biệt chủng tộc tồn tại cả trong hàng ngũ quân đội Mỹ. Đây có lẽ là những dòng nhắn nhủ của một người lính da màu: “hãy tự hào về màu da của mình vì chúng ta là người chiến thắng”
Bên cạnh sự chán nản là những nỗi nhớ rất “người”, như mọi người lính xa nhà: “Gửi tới mẹ, từ anh lính dù cô đơn Tony”
“Trong lòng tôi chỉ có một người con gái, tên cô ấy là Beverly Dennington, tôi yêu cô ấy rất nhiều”
Hiện nay, do số người hút thuốc giảm dần nên mỗi năm số lượng Zippo được sản xuất lại ít đi. Mặc dù vậy giá thành của chúng vẫn rất đắt đỏ.
Sau chiến tranh Việt Nam, bởi chứa đựng những ý nghĩa vô giá mà ngày nay những chiếc Zippo thời chiến trở thành một dòng riêng biệt đối với những người sưu tập Zippo. Những chiếc Zippo đời đầu và những chiếc được chạm khắc bởi lính Mỹ sử dụng trong chiến tranh vẫn luôn được các nhà sưu tập lùng sục.
Tuy nhiên, có người khẳng định rằng những chiếc Zippo ấy đã không còn nữa, tất cả những chiếc đang được rao bán đều là hàng giả. Những người sành về Zippo nói rằng họ có thể phân biệt dễ dàng giữa một chiếc Zippo giả và một chiếc Zippo thật chỉ bằng tiếng “tách” khi mở, đóng nắp, hoặc nhờ kiểu chữ khắc trên đó, chữ được khắc trên một chiếc Zippo giả thua xa một chiếc thật. Thế nhưng không thể phủ nhận được rằng những chiếc Zippo giả ấy thật khó có thể phát hiện, chúng đã lừa được cả những nhà sưu tập trên thế giới!
